In alles wat we doen, is het belangrijk een balans te hebben. We moeten werken, maar willen ook vrije tijd hebben. Willen actie, maar af en toe ook rust. Hebben behoefte aan sociale contacten, maar soms is even op jezelf zijn ook prettig. Ons lichaam is ook continue aan het zoeken naar balans. In onze hormonen op elkaar afstemmen, in energie verbranden en opslaan, in ons immuunsysteem dat ons gezond dient te houden. In overlevingsmodus versus ontspanningsmodus.
Oertijd
En in die laatste kan een grote disbalans ontstaan. Als je lang in standje overleven hebt gestaan, heeft je lichaam lange tijd allerlei hormonen aangemaakt. Die hormonen waren nodig om te zorgen dat je kon vechten of vluchten. Dat stamt uit de oertijd. Destijds kwamen we bijvoorbeeld oog in oog met een sabeltandtijger te staan en in een fractie van een seconde reageert je lichaam door adrenaline aan te maken, de bloeddruk te verhogen, je pupillen te verwijden, je darmen stil te leggen… een cascade van lichamelijke reacties die ervoor zorgden dat we konden vechten of vluchten en ons lichaam daartoe in staat was.
Na zo’n actie waarin gevaar dreigde, kwamen we vanzelf weer in ruststand wanneer het gevaar geweken was. Adrenaline en cortisol in ons lichaam namen af en we konden letterlijk ontspannen, rustig ademen en tot rust komen. Herstellen.
Langdurige stress
Tegenwoordig komen we gelukkig niet vaak meer sabeltandtijgers tegen, maar we kennen inmiddels wel andere vormen van stress. Er zijn meer triggers die een stressreactie bij ons veroorzaken. Helaas voor ons, zijn dat in sommige gevallen situaties die langdurig stress veroorzaken. Zoals een slechte werkomgeving met hoge werkdruk en geldzorgen die niet zomaar op te lossen zijn. Ook het krijgen van een diagnose kanker veroorzaakt stress. Van die stress ben je niet zomaar af. Het zoeken naar de juiste diagnose en bijpassende behandeling, onderzoeken, testen, kost al snel enkele maanden. En al die tijd maakt je lichaam stresshormonen aan. Je lichaam bouwt als het ware een flinke voorraad cortisol op.
Wanneer de tijd is aangebroken om te gaan ‘verwerken’, kan het lastig zijn om bij jezelf weer die ontspanningsmodus terug te vinden. Dat gaat soms niet meer vanzelf, omdat je te lang ‘AAN’ hebt gestaan. En dus raak je die grote hoeveelheden cortisol in je lijf, niet kwijt. Het gevolg daarvan is soms goed te merken. Hoge bloeddruk, snelle en oppervlakkige ademhaling, snelle hartslag, darmproblemen, huidproblemen, een gevoel van rusteloosheid, slaapproblemen en maag/darmklachten zijn hier voorbeelden van.
Parasympatische zenuwstelsel
Daar waar eigenlijk als vanzelf een balans in zou moeten komen, lukt nu niet meer automatisch. Je sympathische zenuwstelsel heeft te lang ‘aan’ gestaan. Hierdoor kan je lichaam niet meer schakelen naar je ‘uit’ stand. Je kunt dit parasympatische zenuwstelsel bij jezelf echter wel ‘triggeren’. Bijvoorbeeld door dieper te ademen en vooral ook langzamer te ademen. Hiermee vertel je je lichaam als het ware dat je veilig bent, en dat het mag ontspannen.
Dat klinkt makkelijk, maar kan in het begin knap lastig zijn. Want spierspanning in je nek en rond je schouderbladen (waar vaak spanning op komt bij stressklachten), beperken letterlijk de lichamelijke ruimte die er voor je longen is, om uit te zetten. Daarnaast kan er ook meespelen dat je diafragma door spanning niet goed kan in- en ontspannen en dat diafragma speelt een grote rol bij je ademhaling.
Wat je zelf kunt doen
- Wat je hierin zou kunnen helpen is om te kijken of je die spierspanning kunt verminderen. Misschien met hulp van een fysiotherapeut of acupuncturist. Maar een rustige vorm van yoga kan ook helpen.
- Ademhalingsoefeningen doen onder begeleiding, bijvoorbeeld bij yoga of bij een ademcoach, kan je ook helpen. Je leert hoe je je adempatroon kunt veranderen, waardoor je rustiger en dieper kunt ademen.
- Daarnaast wordt in veel onderzoeken het belang van buiten zijn steeds duidelijker. Een ommetje, zonder telkens op je telefoon te kijken, heeft ook effect op je hersenen. De buitenlucht, het bewegen en minder prikkels, kunnen ook bijdragen aan die ontspanningsmodus.
- Creatief bezig zijn kan ook helpen. Dus als je schilderen, tekenen, schrijven, bloemstukjes maken enzovoort leuk vindt, besteed hier dan eens wat vaker aandacht aan! Het effect is namelijk dat je wat minder ‘in je hoofd’ zit. En dat hoofd heeft ook invloed op hoezeer we kunnen ontspannen. Hoe meer zorgen we ons maken, hoe meer we analyseren (en dat kunnen we heel goed!), hoe meer gespannen je lijf weer kan zijn.
- En als laatste: verminder het aantal prikkels dat je op een dag binnenkrijgt. We krijgen per dag (!) een hoeveelheid informatie te verwerken, die gelijk staat aan de inhoud van 174 kranten! Dat is absurd veel. Vroeger, jaren geleden, verwerkte men deze hoeveelheid informatie in een jaar! De beschikbaarheid van nieuws, door radio, tv en social media, zorgt ervoor dat die prikkels ons om de oren slaan. En laten we wel wezen: zo geweldig zijn al die berichten in de media natuurlijk niet de laatste 1,5 jaar.
Stilte momentjes
Dus zet je telefoon wat vaker op stil of helemaal uit. Zoek wat vaker een rustig moment op voor jezelf. Ga gewoon eens zitten, zonder muziek, zonder boek. Gewoon in stilte. Ervaar maar wat dat voor je doet. Je zult merken dat je hoofd in eerste instantie misschien wat gaat ratelen. We zijn namelijk niet zo goed in niets doen. Maar als je jezelf kunt toestaan die onrust te voelen en je blijft van die stilte momentjes voor jezelf creëren, zul je het effect op den duur gaan merken!
Sandrine is één van de coaches die is aangesloten bij Shit or Shine Mijn Coach. Hier vind je erkende coaches en therapeuten die gespecialiseerd zijn in de hulp aan vrouwen met en na kanker.
