Kanker is een diagnose die het leven ingrijpend verandert. Na een zware behandelingsperiode, komt het moment dat je weer wil of moet terugkeren naar je werk. Dit proces van re-integratie kan uitdagend zijn, zowel fysiek als mentaal. In dit blog bespreek ik enkele aspecten voor een succesvolle terugkeer naar het werk na kanker.
Als leidinggevende en remissiecoach bij een groot farmabedrijf heb ik de afgelopen 15 jaar regelmatig te maken gehad met mensen die re-integreren na ziekte. Voor mij zelf is het alweer 12 jaar geleden. Destijds was ik 35 jaar oud toen ik de diagnose borstkanker kreeg. In die tijd hielp het opschrijven van mijn ervaringen mij ook om weer een beetje regie terug te krijgen. Een klein stukje uit mijn blog destijds:
Aug 2011
‘Een half jaar na het stoppen met de chemotherapie maak ik de balans op. Ben ik weer helemaal de oude? Helaas moet ik hier een duidelijk ‘nee’ verkopen. Veel dingen hebben wel weer zijn normale gang hervat, ik kan de kinderen weer zelf verzorgen, mijn boodschappen weer doen, het huishouden bijhouden. Als ik ’s ochtends opsta weet ik dat ik tussendoor niet hoef te rusten, ik houd het allemaal weer vol. Mijn lijf herstelt zich langzaam maar zeker, ik sta weer midden in het leven, kan weer gaan werken….maar TOCH…… is er wat veranderd.
Als je behandeling afgelopen is verwacht de buitenwereld dat het dan ook klaar is, je zou je weer als vanouds moeten voelen. Het tegendeel is het geval. Ik heb nog steeds last van geheugen- en concentratieproblemen, en ik kan me heel gestresst voelen als ik veel dingen tegelijk moet doen, zeker onder tijdsdruk. Als ik afgeleid ben, loopt er van alles mis en schiet ik in paniek.
En dan de toekomst. Dit houdt me heel veel bezig. Mijn hele kijk op mijn toekomst, mijn ambities, alles is volledig onderuit gegaan. Het is lastig om voor mezelf weer een richting te bepalen. De tijd zal het moeten leren en ondertussen moet ik een weg zien te vinden om me weer zinvol en nuttig te voelen. Ik wil weer vooruit kijken en niet meer elke dag stil staan bij wat er is gebeurd. Ik begin nu aan de rest van mijn leven’.
Tijdens mijn re-integratieperiode ben ik in veel valkuilen gestapt
Na anderhalf jaar in een rollercoaster van gebeurtenissen en behandelingen keerde ik terug in mijn werk. Hoewel ik dankbaar was dat ik het had overleefd en de kans kreeg om weer aan het werk te gaan, was het tegelijkertijd heel zwaar. Ik wilde de stukken van mijn leven oppakken waar ik was gebleven, maar nu met een zware last in mijn rugzak.
Collega’s en leidinggevende waren oprecht bezorgd en begripvol, maar niemand die echt begreep wat ik had doorgemaakt. Ik had last van flashbacks, had ondersteuning van collega’s nodig bij bepaalde taken, omdat het me te veel focus kostte. Tijdens mijn re-integratieperiode ben ik in veel valkuilen gestapt. Als ambitieus persoon wilde ik aan iedereen laten zien dat ik nog diezelfde persoon was als voor ik kanker kreeg. Ik realiseerde me niet dat dit niet het geval is.
Kanker is als een sneltrein. Je stapt ergens op en na de behandeling word je weer ergens afgezet, per definitie niet op hetzelfde station. Ik moest leren omgaan met wat er was gebeurd, mezelf weer terugvinden. Maar niemand vertelde me hoe.
Re-integratie is maatwerk, geen one-size-fits-all
Nu ik leidinggevende ben, ben ik me nog meer bewust van het belang van steun voor collega’s die re-integreren na welke aandoening, ziekte of verlies dan ook. Alles wat ik in mijn rugzak heb gestopt tijdens en na mijn eigen diagnose, helpt me nu om anderen te ondersteunen. In de eerste plaats de wetenschap dat re-integratie maatwerk is, geen one-size-fits-all, maar persoonlijke zorg.
Persoonlijke doelen, voorkeuren en waarden zijn belangrijk. Wat drijft je werknemer, wat is zijn/haar energieniveau, hoe kunnen dingen voor hen worden aangepast. Denken in mogelijkheden en het balanceren van persoonlijke en zakelijke aspecten. Meedenken en samen beslissingen nemen. Durven te vragen wat iemand nodig heeft, zelfs als je het eng vindt om het onderwerp aan te snijden. Ervoor zorgen dat je authentiek, toegankelijk en oprecht contact hebt met je werknemer.
Neem de controle en spreek je uit
En als jij degene bent die re-integreert? Bespreek wat het beste bij jou past, neem de controle en spreek je uit. Open en eerlijke communicatie met je werkgever en collega’s is essentieel. Vanaf het moment dat je de diagnose krijgt, kan het nuttig zijn om je werkgever op de hoogte te houden van je situatie. Dit helpt om begrip en ondersteuning te ontvangen. Je kunt je leidinggevende helpen door hem/haar te laten weten wat er in je hoofd omgaat en wat je grenzen zijn. Ga samen op die reis.
Een geleidelijke terugkeer naar het werk is vaak de beste aanpak. Dit kan beginnen met enkele uren per week in een taak die niet teveel vergt en langzaam opbouwen naar je reguliere werkuren zodra dit lukt. Het is belangrijk om te luisteren naar je lichaam en niet te snel te willen gaan, rekening houdend met je energieniveau en fase van herstel. Ook kun je samen kijken of er flexibele werktijden mogelijk zijn.
Collega’s kunnen een belangrijke rol spelen in je re-integratieproces. Hun steun en begrip kunnen een groot verschil maken. Informeer je collega’s, indien mogelijk, over je situatie en leg uit wat je nodig hebt om je werk goed te kunnen doen.
Wat zijn je rechten en verplichtingen?
Vaak heeft een bedrijf ook een HR-afdeling of bedrijfsarts (tegenwoordig ook gespecialiseerd in kanker, de zgn. BACO) die ondersteuningsprogramma’s of coaching kan aanbieden. Als werknemer in Nederland heb je bepaalde rechten en verplichtingen bij ziekte en re-integratie. De Wet verbetering poortwachter vereist dat werkgever en werknemer samenwerken om een zo goed mogelijke terugkeer naar het werk te realiseren. Het is belangrijk om jezelf goed te informeren over je rechten en mogelijkheden. Als je weet welke opties je hebt, kun je je echt gesteund voelen en samen de weg vooruit bepalen.
Conclusie
Het opnieuw aan het werk gaan terwijl je nog herstellend bent van kanker is een maatwerk proces. Dit vraagt zowel van jezelf als je werkgever duidelijke communicatie, een stapsgewijze aanpak, zo nodig aanpassingen in je werkomgeving, -taken of -tijden, en vooral veel geduld en zelfzorg. Herstel van kanker is niet alleen een fysieke uitdaging, maar ook een mentaal proces. Stel dus ook realistische verwachtingen aan jezelf. Het is heel waarschijnlijk dat je output niet meteen hetzelfde is als voor je ziekte. Geef jezelf de tijd en ruimte om te herstellen en accepteer dat sommige dagen beter zullen gaan dan andere. Een goed herstel vergt geduld en tijd en soms kun je daar een handje bij geholpen worden door een (remissie)coach.
Foto ter illustratie (Pexels)
