Vasten om af te vallen lijkt een hype te worden. Maar is het ook gezond? Als je leeft met of na kanker en graag wat wilt afvallen, is vasten na kanker dan een goede keuze?
Zelf ben ik als leefstijl-vitaliteitscoach opgevoed volgens de orthomoleculaire principes. En in mijn praktijk werk ik vaak met het aantal eetmomenten. Een vrouw heeft genoeg aan drie eetmomenten per dag. Omdat dit per persoon kan afwijken werk ik met de norm 3-6 eetmomenten per dag. Dat is eigenlijk al een vorm van vasten, naast dat er nog andere vormen van vasten zijn. En of we nu spreken over vasten of een normaal eetpatroon, het doel is een gezond lichaam.
Wat is vasten?
Vasten betekent letterlijk je een tijdje onthouden van eten en/of drinken. Vasten kennen we vanuit het geloof, zoals de vastentijd bij de katholieken waarbij tussen carnaval en Pasen geen suikers worden genuttigd. Of de Ramadan, waarbij je tussen zonsopgang en zonsondergang niet mag eten en drinken. Inmiddels zijn er vele vormen van vasten ontstaan die niets met het geloof te maken hebben, maar wel met een gezond lichaam.
Intermittent Fasting
Intermittent Fasting is vasten met tussenpozen. Je eet in een bepaalde tijdsperiode, bijvoorbeeld tussen 12.00 en 20.00 uur. Ook kan het zijn dat je 5 dagen eet en dan 24 uur niet. In de periode dat je niet eet kom je in ketose, dit betekent dat je lichaam de energie niet meer uit het bloed kan halen, maar elders vandaan. Als het goed is, wordt de energie dan uit het vet gehaald. Belangrijk is dat je dit onder begeleiding doet zodat je ook zeker weet dat het vet wordt opgesnoept in plaats van de spieren. Ook is het belangrijk dat je wel altijd voldoende voedingsstoffen binnen krijgt. Dit betekent een focus op gezonde maaltijden.
OMAD
One Meal A Day is ook een vorm van vasten waarbij je 1x per dag een maaltijd nuttigt. Bij OMAD is het heel lastig om in die maaltijd alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Ga er maar aan staan, 500 gram groenten en dan nog de rest. Mijn ervaring leert dat dit bijna niet te doen is. De juiste hoeveelheid groente kun je bereiken door deze in 2 of 3 eetmomenten te stoppen. Daarom ben ik geen fan van OMAD.
Extended Fasting
EF is een methode van vasten waarbij je langere dagen achter elkaar niet eet maar wel drinkt. De DETOX valt hier bijvoorbeeld onder. Je mag sapjes nuttigen, maar geen vast voedsel. Een moment van zuivering en schoonmaken van je lichaam en een ZEN-periode voor de geest. De één zweert erbij, terwijl een ander er niets van moet hebben.
Het doel van vasten
Naast afvallen heeft vasten nog een doel. Namelijk het verbeteren van je insuline-gevoeligheid. Mensen die veel eetmomenten hebben en veel snelle koolhydraten eten hebben meer kans op het ontwikkelen van Diabetes II. Ook heeft het lichaam bij minder eetmomenten en vasten meer tijd voor andere processen in het lichaam dan het verteren van voedsel. De alvleesklier bijvoorbeeld, is gemaakt om in 95% van de tijd spijsverteringsenzymen te maken en maar 5% insuline. Bij ieder eetmoment komt de alvleesklier in actie om insuline af te geven, waardoor er geen tijd is voor het aanmaken van spijsverteringsenzymen. Hoe meer eetmomenten hoe schever de verhouding.
Vastenexpert in Nederland
In april 2019 verscheen in Nederland ‘De dr. Ludidi Vastenmethode’ van de Maastrichtse voedingswetenschapper dr. Samefko Ludidi. Hij pleit voor een gepersonaliseerde aanpak waarbij elk individu een vastenprotocol kiest dat bij hem of haar past. En ik ben het daar helemaal mee eens. Op maat en onder begeleiding. Wat voor het ene lichaam goed is wil niet zeggen dat dat voor het andere lichaam ook zo is. De basisgezondheid van je lichaam is een uitgangspunt om een goede manier van vasten te kunnen bepalen.
Vasten na kanker
Na de behandeling van kanker of voor mensen die leven met chronische kanker kun je ook gaan vasten als levensstijl. De effecten en doelen zijn hetzelfde als voor de mensen zonder kanker. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat vasten het risico op terugkeer van kanker verlaagt. Om preventief te werken op kanker wordt geadviseerd om de richtlijnen van het WKOF te hanteren. En zoals je ziet is het allerbelangrijkste gezonde voeding en een gezond gewicht en voldoende bewegen. Als vasten jouw manier is om gezonde voeding binnen te krijgen en ongezonde voeding te elimineren dan kan vasten een onderdeel worden van je voedingspatroon.
Wat zijn de nadelen van vasten?
Als je begint met vasten kun je klachten krijgen, zoals hoofdpijn en vermoeidheid. Of wanneer je insuline-gevoeligheid niet op orde is kun je ook duizelig worden of een dip krijgen. Vaak gaat dit na een week wel over. Op het moment dat je een voor jou verkeerde vorm van vasten hebt gekozen kun je langer last houden van klachten en je niet lekker voelen. Tot slot wil ik je wijzen op gewichtsverlies. Als dit onwenselijk is dan is vasten wellicht geen goede methode voor je.
Tips voor vasten na kanker
1. Ga naar een voedingscoach om af te stemmen welke vorm van vasten bij je past.
2. Check het aantal eetmomenten dat je hebt. Een eetmoment is iedere keer dat je iets in je mond stopt (behalve water, koffie en thee zonder suiker en melk). Voor sommige mensen die veel tussendoortjes snaaien is dat soms wel 20 of 30. Dan raad ik aan om niet meteen te beginnen met vasten maar om eerst het aantal eetmomenten af te bouwen naar 6. Stapje voor stapje.
3. Ga je de deur uit of sporten zonder te hebben gegeten? Zorg dan dat je een banaan bij je hebt om snel een hypo op te kunnen vangen. Ja kan in het begin namelijk duizelig worden of je niet lekker voelen. Druivensuiker kan ook helpen maar is minder gezond.
4. Zorg voor voldoende vochtinname, zodat afvalstoffen beter afgevoerd kunnen worden.
5. Luister altijd naar je lichaam en speel in op je behoefte. Soms is er een dag dat je lichaam wel eten nodig heeft in de periode van vasten. Luister daar dan naar.
6. Tot slot is het vasten moeilijker als je de avond/dag ervoor veel snelle koolhydraten hebt gegeten zoals wit brood, alcohol, chips, etc. Let daar maar op en zorg dat je deze producten zoveel mogelijk beperkt.
Vasten tijdens chemotherapie
Er zijn veel vragen over het vasten tijdens de chemotherapie. Hieronder vind je de laatste informatie hierover.
Studie vasten bij kanker
In Nederland zijn in juni 2020 de eerste hoopvolle resultaten verschenen van een onderzoek of vasten helpt om chemotherapie bij borstkanker veiliger en meer effectief te maken.
bron: LUMC https://www.lumc.nl/over-het-lumc/nieuws/2020/Juni/vasten-dieet-chemotherapie/
Onderzoekers onder leiding van oncologen uit het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de BOrstkanker OnderzoeksGroep (BOOG) aan het LUMC zijn een stap dichter bij de beantwoording van die vraag na afronding van de eerste gerandomiseerde klinische studie. Zij beschrijven hun hoopgevende resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
Eiwitten, suiker en calorieën beperkt
De DIRECT-studie had tot doel het effect te meten van een vasten nabootsend dieet op de effectiviteit en veiligheid van chemotherapie bij vrouwen met niet-uitgezaaide borstkanker. 131 vrouwen werden willekeurig verdeeld in 2 groepen. De ene helft volgde drie dagen voorafgaand en op de dag van chemotherapie het vasten nabootsend dieet, waarbij de inname van eiwitten, suiker en calorieën wordt beperkt. De andere helft at zoals gebruikelijk. Het was al bekend dat het vasten nabootsend dieet de concentratie van groeifactoren die kankergroei kunnen stimuleren verlaagt. Dit komt vooral door de (sterke) beperking van de inname van eiwit en suiker, twee voedingsstoffen die de groei van kankercellen kunnen bevorderen.
Beschermt tegen schade
Verschillende analyses wezen uit dat de tumor beter op de chemotherapie reageerde bij de vrouwen die het dieet volgden. Er was geen verschil in bijwerkingen tussen beide groepen. De schade aan DNA-moleculen in witte bloedcellen was minder bij vrouwen die het dieet volgden. Dat suggereert volgens de onderzoekers dat het dieet beschermt tegen beschadiging van gezonde cellen door de chemotherapie. De onderzoekers kunnen op basis van deze studie nog niets zeggen over het effect van het dieet op (ziektevrije) overleving.
Meer onderzoek nodig
De DIRECT-studie is het eerste klinische onderzoek naar het effect van het vasten nabootsend dieet bij chemotherapie.‘ Hoewel de resultaten van de studie hoopgevend zijn, en een belangrijke stap op weg naar voeding als ondersteuning van therapie bij kanker, moet meer onderzoek onze resultaten bevestigen voordat we deze aanpak voor vrouwen met borstkanker kunnen aanbevelen’, zei internist-oncoloog en onderzoeksleider Judith Kroep. ‘We moeten het onderzoek vooral zien als een belangrijke bouwsteen in de kennis over de bijdrage van een vasten nabootsend dieet aan de behandeling van kanker.’
